1.Դուրս գրի´ր ուղղակի խոսքով նախադասությունները, ուղղակի խոսքը դարձրո´ւ անուղղակի:
Աստաֆյան փողոց: Եվրոպա կատարած շրջագայությունից վերադարձել էր բանաստեղծ Չարենցը և ֆիլհարմոնիկի լեփ-լեցուն դահլիճում իր տեսած քաղաքների մասին: Գավառականից մայրաքաղաքի վերածված փոքրիկ ու ծուռումուռ Երևանի բնակիչներն ամենատարբեր հարցեր էին տալիս բանաստեղծին: Հանկարծ դահլիճի վերջում նստած մի գունատ տղա հարցրեց.
-Իսկ ո՞րն է աշխարհի ամենագեղեցիկ փողոցը:
Չարենցը նայեց նրան, զգաց, որ սիրահարված մեկն է, ու ոչինչ չասաց: Տղան կրկնեց հարցը: Չարենցը մի քիչ էլ լռեց ու ասաց.
-Հա´ տեսել եմ, շատ գեղեցիկ փողոցներ եմ տեսել, բայց իմ տեսած ամենագեղեցիկ փողոցը գտնվում է Երևանում: Դա Նայիբի քուչեն է:
Իսկ Նայիբի քուչեն Երևանի ամենանեղ ու կեղտոտ փողոցն էր: Եթե երկու աքաղաղ անցնեին այդ փողոցով, մեկը մյուսին կխանգարեր: Այդ փողոցից դուրս էին գալիս լվացքի ու կենցաղային օգտագործման այլ ջրեր ու առու դառնում: Այնպես որ, ոչ մի պատուհան , ոչ մի պատշգամբ ու բակ չէր բացվում այդ փողոցի վրա: Թերևս հին թուրքական թաղամասերից էր մնացել:
Տղան նեղացավ , որ Չարենցն իրեն ծաղրում է: Բանաստեղծը պարզաբանեց.
-Նայիբի քուչեն աշխարհի ամենալավ փողոցն է,որովհետև… այնտեղ է ապրում իմ սիրած աղջիկը:
1- Գունատ տղան հարցրեց թե, որն է աշխարհի ամենագեղեցիկ փողոցը:
2- Չարենցը ասաց, որ շատ գեղեցիկ փողոցներ է տեսել, բայց իր տեսած ամենա գեղեցիկ փողոցը գտնվում է Երևանում:
3- Բանաստեղծը պարզաբանեց, որ Նայիրին ամենալավ փողոցն է, որովհետև այնտեղ ապրում է իր սիրած աղջիկը:
2.Փակագծում տրված հարցին պատասխանող նախադասություն ավելացնելով՝ տրված պարզ նախադասությունները բարդացրու:
Նավակն արդեն մոտեցել էր:(ո՞ւմ) Նավակն արդեն մոտեցել էր ուղղեվորներին ովքեր անհամփեր սպասում էին իրենց մեկնելուն:
Սա պատմություն է այն մասին:(ինչի՞). Սա պատմություն է այն մասին, թէ ինչպես ստախոսը ընկավ իր իսկ փորած թակարդը:
Արդեն շատ հեռու եք:(ումի՞ց). Արդեն շատ հեռու եք ձեր թշնամիներից, որոնք հուսահատորեն փորձում էին ձեզ ոչնչացնել:
Դեռ կլսեք նրանց մասին:(ո՞ւմ մասին) Դեռ կլսեք նրանց մասին, ովքեր անձնազոհաբար իրենց կյանքը նվիրեցին հայրենիքին:
3.Սկզբից 7-10 նախադասություն ավելցրո՛ւ, որ ամբողջական տեքստ դառնա:
Մի անգամ երազումս զբոսնում էի անտառում։ Ընկերներիս հետէի:Ամեն ինչ շատ լավ էր, բայց հանկարծ հայտնվեցինք մի մութ փոսում: Ընկերներս սարսափից քարացել էին, իսկ ես փորձում էի մի ճար գտնել փոսը լուսավորելու համար։ Հանկարծ առջևս հայտնվեց հսկայական ու սարսափազդու մի հրեշ, որը այրելով մեզ իր շնչով մոտենում էր մեզ: Չգիտես, թէ ինչպես ,ձեռքիս հայտնվեց մի գավազան, որի վրա գրված էր «Զարկիր գետնին երեք անգամ»։ Ես անմիջապես զարկեցի այն գետնին և այդ պահին հայտնվեց մի ավելի մեծ ու սարսափելի հրեշ։ Նրանք մարտի բռնվեցին: Պայքարը թեժ էր , սակայն իմ հրեշը մի վերջնական զարկով գետին տապալեց չար հրեշին: Սև արյունը հոսեց բերանից։Վերջապես այդ հրեշը մի վերջին անգամ ցնցվեց ու կան գառավ: Փրկված ենք:
5.Բարդ նախադասությունը պարզեցրու՝ նրա մեջ եղած նախադասություններից մեկը թողնելով:
Մարգարը տախտակամածից նայեց ծովեզրի լեռնաշղթային։ Լեռնաշղթայի սրածայր գագաթներին ամպը նազով էր նստել:
Հեռու գարունքին Արայի լյառը փեշերից ձյուն էր հալում և լանջը մերկացնում։ Հեռու գարունքին ձյունաջրի պղտոր առվակները ձորակներով գլորվում էին դեպի Քասախի ձորը։ Հանավանքից մի շինականի պապերը յոթերորդ դարում շալակով քար էին կրել վանքի պատերի համար: Հանավանքից մի շինական աչքը դրեց վանքի պարիսպների միջև ընկած հողակտորի վրա:
Տատի այդ տարօրինակ պատմությունը թոռան սրտում երկյուղած տրամադրություն ստեղծելու
նպատակ ուներ: Տատի այդ տարօրինակ պատմությունը վատ ազդեց երեխայի վրա:
Ամռան շոգին արևը մոտ է և ջերմությունը՝ շատ: Շները շոգից ստվերում պառկում են, լեզուն հանած թնչին տալիս: Առվի եզերքին միշտ էլ կարելի է տեսնել Լառ-Մարգարին՝ոտքերը մինչև ծնկները բաց, գլխին մի սպիտակ շոր, բահն ուսին:
Լուսնյակ գիշերներին գյուղը քնած էր բեզարած մրափով։ Հովը սառնություն էր բերում ցերեկվա շոգից խանձված դաշտերին, լուսնյակ գիշերներին: Բարդու վրա իր բնի մեջ հանգստանում է արագիլը, որ լուսաբացին լառ-լառ թևերը փռած իջնի ճահճուտի վրա։ Լառ-Մարգարը մինչև լուսաբաց աշխատում էր։
6.Բարդ նախադասությունը պարզ նախադասություններով արտահայտիր:
Օրինակ՝ Այն փաստը, որ նույնիսկ աշխարհի տարբեր ծայրերում բնակվող երկվորյակների ճաշակը շատ հարցերում միանման է, հայտնի է վաղուցվանից:
-Վաղուցվանից հայտնի է մի փաստ: Նույնիսկ աշխարհի տարբեր ծայրերում բնակվող երկվորյակների ճաշակը շատ հարցերում միանման է: Կամ՝ Նույնիսկ աշխարհի տարբեր ծայրերում բնակվող երկվորյակների ճաշակը շատ հարցերում միանման է: Դա վաղուցվանից հայտնի փաստ Է :
Հնագիտական պեղումներից պարզվել է։ Մոտ վեց հազար տարի առաջ էլ աղավնիները ծառայել են Ֆրանսիայի տարածքում բնակվող եվրոպացիներին:
Գիտնականները փորձերով ապացուցել են մի փաստ: Աղավնիներն օժտված են հիանալի հիշողությամբ:
Լարվածությունը թուլացնելու ամենահեշտ միջոցը հյուսելն է։ Հյուսելու ժամանակ մարդ կենտրոնանում է թելի ու նախշի վրա։ Հյուսելը մարդուն կամաց-կամաց կտրում է իրեն անհանգստացնող մտքից:
Ամերիկյան մի համալսարանի հոգեբանները պարզել են մի բան: Մարդու ստորագրության չափն արտահայտում է նրա հոգեկան վիճակը:
7.Ընդգծված նախադասությունները դարձրու բառակապակցություն և ստացված բառակապակցություններց որը պետք է՝ տրոհի՛ր:
Օրինակ՝ 1. Ով որ ձուկ է բռնում, ջրից չպիտի վախենա:
—Ձուկ բռնողը ջրից չպիտի վախենա:
2.Մի քանի քարափոր մարագներ կան,որոնց մեծ մասի դռները կանաչել են:- Մի քանի քարափոր մարագներ կան՝ մեծ մասի դռները կանաչած:
Քարանձավների միջով անցնելիս շունչը պահում էր։
Դեռ գյուղ չհասած բոլորը գըտեին նրա հետ պատահածը:
Ձիերը վախենալով անգղերի կռնչոցից խլշեցին ականջները ու իրար մոտեցան:
Օտարությունից վերադարձող ընկերոջը դիմավորելու համար նա եկել էր Երևան
8.Նախադասության մեջ բառերի դասավորության (շարադասության) սխալ կա. ուղղի՛ր:
Արահետը որոշակիորեն ձգվեց բլուրն ի վեր, ու հասկացա, որ հասել ենք բլրի ստորոտին:
Ծակծկող փշերն ու լիանաները դանակով կտրում ու ճամփա էր բացում ետևից եկողների համար:
Նա աղմկոտ էր շնչում, բայց անաղմուկ դնում էր ոտքերը փափուկ խոտի վրա:
Շատ հեշտ էր բարձրանում, կարծես քայլում էր հարթ ճանապարհով:
Թավուտի միջով տեսանք հիսուն ֆունտ բարձրությամբ գրանիտե ժայռ: Խոտերը շատ լավ բույնը քողարկում էին:
9.Ա. Խմբից հերթով մեկ բառ վերցրու՛ և Բ խմբի բառերի հետ բոլոր հնարավոր կապակցությունները գրի՛ր:
Ա. Հպարտանալ, կարոտել, սիրել, մտաբերել:
Բ. Հողը, ծնողներին, ջուրը, ընկերներին, հողին, ընկերներով, հողով, քրոջը, ջրին, քրոջով, ջրով, հայրենիքը, արևը, արևին:
Հպարտանալ հողով, ծնողներով, ընկերներով, քրոջով:
Կարոտել հողը, ծնողներին, ջուրը, արևին, հայրենիքը, ընկերներին:
Սիրել հողը, ընկերներին, հայրենիքը, ծնողներին, արևը:
10.Նախադասությունն ընդաձակի՛ր նախադասության յուրաքանչյուր անդամին մի լրացում ավելացնելով:
Ծեր գիտնականը ուշի ուշով փորձում էր հասկանալ հիվանդության պատճառը:
Մեծ ավտոբուսը լիքն էր զայրացած ու շոգից կարմրած ուղևորներով:
Մութ քարանձավի խորհրդավոր մուտքը միշտ փակ էր:
11.Սխալ գործածված պատճառական ձևերը գտի՛ր և ուղղի՛ր:
Առավոտից իրիկուն, հետո էլ նորից մինչև առավոտ աշխատել է տալիս, մինչև որ մաշկն էլ չի դիմանում:
Զգալ տվեց, որ ինքը բնավ էլ համաձայն չէ մեր որոշմանը:
Մեզ այսքան սպասել տվեց, ինքն իր համար ման է գալիս:
— Հասկանալ կտամ, թե ես ով եմ,- զայրացած գոռգոռում էր նա:
Երբ բոլոր ընդդիմախոսներին լռել տվեց ու համոզեց, սկսեց ուրիշ բանի մասին խոսել:
12.Բարդ նախադասությունները կետադրի՛ր (փակագծում նշվում է, թե քանի՛ նշան է պետք ):
Երբ քարը կայծ տվեց, և կայծից վառոդը բռնկվեց, ձորերը դղրդացին ահավոր արձագանքից: (2)
Երբ ծանոթ արտին հասավ,հենվեց հրացանին ու միտք արավ: (1)
Քաղցած աղվեսը փչակում հաց ու միս գտավ, որ հովիվներն էին թողել: (1)
Ալքիոնեն մի թռչնիկ է, որ մենակություն է սիրում և ապրում է ծովափին: (1)
Մի շուն, որ ձու կուլ տալու սովորություն ուներ, մի անգամ ձվի փոխարեն խխունջ կուլ տվեց: (2)
Արծիվը ցած սուրաց ու բռնեց այն աքաղաղին, որն ընկերոջը հաղթել ու ձայնը գլուխը գցած պարծենում էր: (1)
Գայլը մի անգամ որոշեց փոխել իր տեսքը, որովհետև այդպես ավելի շատ որս անելու հույս ուներ: (1)
Պատմության մեջ հայտնի են դեպքեր, երբ դատարանը հեղինակին ստիպել է ուտել իր գրած գիրքը: (1)
Քանի որ գրքի բովանդակությունը թունավոր է, թող հեղինակն ինքը թունավորվի դրանով: (1)
Մի անգամ երեկոյան, երբ մի քանի ժամ շարունակ երկնքում փայլեց թռչող անորոշ մի առարկա, Տոկիոյում մեծ իրարանցում սկսվեց: (2)
Նյու Յորքում պատրաստել են շատ փոքր մի սարք, որը քննելով և ձայնի դողը որսալով՝ բռնում է սուտը: (1)
Այնքան հզոր է մոծակը, որ նույնսիկ փիղն է վախենում նրանից: (1)
Մոլորված մարդը հանկարծ լսեց՝ հեռվում մի կկու է կանչում ու գլխի ընկավ՝ ուր պիտի գնա: (3)
Մի անգամ առյուծն ուզում է ցուլին ուտել, բայց նրա եղջյուրներից վախենում էր: (1):
13.Բառերը բաղադրիչների բաժանի՛ր, հաշվի՛ր, թե քանի՛ արմատից և ածանցից է կազմված, և պարզի՛ր., թե բառաշարքերից յուրաքանչյուրը ի՛նչ ընդհանության հիման վրա է կազմված:
Օրինակ՝ մթնկա- մթն (մութն)- կա- 2 արմատ:
Բարեսրտություն- բարե (բարի- ա) սրտ (սիրտ) – ություն- 2 արմատ և 1 ածանց:
Դժկամություն- դժ-կամ (ք)- ություն- 1 արմատ և 2 ածանց:
ա) ծովահեն, լուսնկա, ընձուղտ, նավահանգիստ, գիսաստղ, դիտարշավ, բախտակից, ճերմակաթույր, կամազուրկ,
բ) մաքրահնչյուն, ռմբարկու, վրիժառու, կառավարիչ, կուսակցություն, անկանխակալ, աղմակարարություն, բանաստեղծություն, կարգադրիչ,
գ) բառարանային, անմություն, դժբախտություն, հակագիտական, տկարություն, գրչակ ( ապաշնորհ գրող), գրականություն:
ա)Ծովահեն- ծով-ա-հեն
Լուսնկա- լուսիկ-կա
Նավահանգիստ- նավ-ա-հանգիստ
Գիսաստղ- գիս-աստղ
Դիտարշավ- դիտել-արշավ
Բախտակից- բախտ-ա-կից
Ճերմակաթույր- ճերմակ-ա-թույր
Կամազուրկ- կամք-ա-զուրկ
բ)մաքրահնչյուն- մաքուր-ա-հնչյուն
Ռմբարկու-
Վրիժառու- վրեժ-առնել
Կառավարիչ- կառավար-իչ
Կուսակցություն- կուս-ա-կից-ություն
Անկախանալ- անկախ-անալ
Աղմկարարություն- աղմուկ-արար
Բանաստեղծություն- բան-ա-ստեղծ-ություն
Կարգադրիչ- կարգ-ա-դրիչ
գ)բառարանային- բառարան-ային
Անմտություն- ան-միտք-ություն
Դժբախտություն- դժ-բախտ-ություն
Հակագիտական- հակա-գիտ-ական
Տկարություն- տկար-ություն
Գրչակ- գրիչ-ակ
Գրականություն- գիր-ական-ություն
14.Ընդգծված արտահայտությունները փոխարինի՛ր հոմանիշներով:
Ավստրիական Պերտ քաղաքի իշխանությունները ահռելի գումար հատկացրին և կրիաների համար հարմար ապահով և գերազանց լուսավորված մի գետնուղի շինեցին, որ ճանապարհն անցնելիս այդ դանդաղկոտճամփորդները ավտոմեքենայի զոհ չդառնան:
15.Ավելորդ բառերը գտի՛ր և նախադասությունները ուղղի՛ր:
Այդ հավաքին իր մասնակցությունը բերեց առաջնորդը:
Սպիտակ զգեստը քեզ շատ է սազում:
Ոսկեծամ մի աղջիկ գալիս է աղբյուրը ջրի:
Մոտենում է աղջկան և տեսնում, որ մի վիշապ, գլուխը նրա ծնկներին քնել է:
Ու հանկարծ սիրահարվել էր այդ աղջկան:
Առավոտներն էլ չէին երգում:
Գառնուկները հոտոտում էին հողը:
Գործը նրանում է, որ բոլորը մոռացել են ուղտին:
Իսկ մողեսները, երբ արևը տաքացնում էր քարերը, պառկում էին քարերին:
16.Նախադասությունները կետադրի՛ր:
Ադամը շնչասպառ վազում էր՝ շուտով հասնելու գեղեցիկ քարերի ձորը:
Գնացել կանգնել էր ճանապարհի վրա՝ եկող-գնացողի հետ մի քիչ զրույց անելու:
Եղնիկը հանկարծակի մի ոստյունով ցատկեց լուսամուտի գոգը՝ աչքերը սուզելով խավարի մեջ:
Մի օր, մեղմաշունչ մի քամի Նուբյական բարձունքներից վար սահելով իջավ ոսկեալիք Նեղոսի ափերը և տեսավ մի վայելչակազմ ու դեռատի արմավենու՝ ոտքերի տակ:
Նա ճամփա ընկավ՝ մի ուրիշ մի լավ աշխարհ գտնելու:
17. Տեքստը վերականգնի՛ր՝ նախադասությունները վերադասավորելով:
Լուսնի հետ կապված առեղծվածները բազմաթիվ են: Դեռես 60-ական թվականների սկգբին աստղագետ Կ. Սագանը հայտնեց, որ Լուսնի մակերևույթին հսկայական քարայրներ կան: Այդ քարայրներից ամենամեծը ենթադրաբար հարյուր խորանարդ մետր տարածություն է գրավում: Ռուս տիեզերագնացներն այդ մասին երբեք չեն նշում, և պարզ չէ` չե՞ն տեսել, թե՞ պարզապես «դրա մասին չի կարելի խոսել»: Ինչ վերաբերում է ամերիկացիներին, մամուլն այնքան է գրել, որ դժվար է որոշել, թե ո՛րն է ճշմարտությունը: Եթե Երկրին մոտեցած կամ Երկրի վրա իջած «թոչող ափսեները» հազարավոր մարդիկ տեսնում են, Լուսնի վրա իջած ՉԹՕ-ների մասին միայն աստղանավորդներն ու տիեզերագնացները կարող են վկայել: